Bưởi (danh pháp hai phần: Citrus maxima (Merr., Burm. f.), hay Citrus grandis L., là một loại quả thuộc chi Cam chanh, thường có màu xanh lục nhạt cho tới vàng khi chín, có múi dày, tép xốp, có vị ngọt hoặc chua ngọt tùy loại. Bưởi có nhiều kích thước tùy giống, chẳng hạn bưởi Đoan Hùng chỉ có đường kính độ 15 cm, trong khi bưởi Năm Roi, bưởi Tân Triều (Biên Hòa), bưởi da xanh (Bến Tre) và nhiều loại bưởi khác thường gặp ở Việt Nam, Thái Lan có đường kính khoảng 18–20 cm. Một số tỉnh phía Bắc còn gọi là bòng Bưởi tiếng Anh gọi là Pomelo, tuy nhiên nhiều từ điển ở Việt Nam dịch bưởi ra thành grapefruit, thực ra grapefruit là tên gọi bằng tiếng Anh của bưởi chùm (Citrus paradisi) – loại cây lai giữa bưởi và cam, có quả nhỏ hơn, vỏ giống cam, mùi bưởi, ruột màu hồng, vị chua hơi đắng. Sai lầm dẫn này đến lỗi tiếng Anh của nhiều người khác.
8 lợi ích từ quả bưởi: Rất đáng để bổ sung vào thực đơn mỗi ngày
Quả bưởi là loại trái cây không chỉ ngon miệng mà còn mang lại rất nhiều các lợi ích cho sức khỏe. Vậy cụ thể lợi ích từ quả bưởi là gì?
Một ly nước ép bưởi nguyên chất sẽ giúp tăng cường tối ưu hàm lượng vitamin C mà cơ thể hấp thu. Hàm lượng vitamin C dồi dào, trái bưởi còn giàu các dưỡng chất khác như kali và lycopene. Bưởi cũng chứa thêm canxi, đường và phốt pho. Đây là những dưỡng chất có lợi cho sức khỏe.
Dưới đây là 8 lợi ích từ quả bưởi rất đáng để bạn bổ sung vào thực đơn mỗi ngày.
1. Lợi ích từ quả bưởi: Chứa ít calo nhưng hàm lượng dinh dưỡng lại cao đáng kinh ngạc
Bưởi là một loại trái cây bổ dưỡng và bạn có thể để thêm nó vào chế độ ăn uống hằng ngày. Quả bưởi không chỉ “nổi tiếng” vì cung cấp hàm lượng dinh dưỡng cao mà còn chứa rất ít calo. Trên thực tế, bưởi chính là một trong những trái cây chứa hàm lượng calo thấp nhất.
Quả bưởi cung cấp một lượng chất xơ cao, cùng hơn 15 loại vitamin và khoáng chất tốt cho sức khỏe.
2. Tác dụng của bưởi: Tốt cho hệ miễn dịch
Ăn bưởi thường xuyên giúp bạn tăng cường hệ miễn dịch. Nó được đánh giá cao vì giàu hàm lượng vitamin C cùng tính chất chống oxy hóa, được biết đến có khả năng bảo vệ tế bào khỏi sự gây hại của vi khuẩn và virus.
Ngoài ra, một số nghiên cứu đã cho thấy vitamin C giúp ích trong việc thúc đẩy thời gian hồi phục khi người bệnh mắc chứng cảm lạnh thông thường.
Không chỉ thế, các nhà nghiên cứu còn nhận thấy các loại vitamin và khoáng chất khác chứa trong bưởi rất tốt cho hệ miễn dịch. Các dưỡng chất này bao gồm vitamin A – được chứng minh có tác dụng giúp bảo vệ cơ thể chống lại chứng viêm sưng và một số loại bệnh truyền nhiễm.
Công dựng của bưởi cũng giúp cung cấp một lượng nhỏ vitamin B, kẽm, đồng và sắt. Sự kết hợp của các dưỡng chất này mang lại hiệu quả giúp cơ thể tăng cường chức năng của hệ miễn dịch. Chúng cũng giúp duy trì sức khỏe làn da do khả năng hoạt động như một “rào cản” bảo vệ da khỏi bị nhiễm trùng.
3. Lợi ích từ quả bưởi: Ngăn chặn cảm giác thèm ăn
Ăn bưởi có tác dụng gì? Quả bưởi có khả năng giúp bạn giảm cảm giác thèm ăn. Người ta cho rằng mùi thơm của bưởi sẽ làm giảm cảm giác đói bụng. Điều này cũng giải thích nguyên nhân tại sao những người ăn kiêng thường thêm bưởi vào thực đơn giảm cân của họ.
Không chỉ là loại trái to chứa nhiều múi thịt, bưởi còn giúp kích thích sản sinh hormone cholecystokinin – một loại hormone có khả năng điều hòa các chất dịch tiêu hóa và hoạt động như một chất ức chế cơn đói. Nhờ đó, hàm lượng lớn chất xơ chứa trong loại trái cây này cũng có thể giúp làm thỏa mãn cơn đói. Đồng thời, nó còn mang lại cảm giác no bụng giúp tránh tình trạng ăn quá nhiều.
4. Hỗ trợ điều trị bệnh cúm
Bưởi có tác dụng gì? Quả bưởi là một phương thuốc hữu hiệu giúp điều trị bệnh cúm do khả năng giúp làm giảm tính axit trong hệ thống. Các đặc tính gây chua có tên “naringin” trong bưởi giúp tăng cường hệ thống và đẩy mạnh quá trình tiêu hóa. Naringin cũng được coi là một flavonoid – nguồn chất chống oxy hóa vô cùng mạnh mẽ có trong chế độ ăn uống hằng ngày. Flavonoid còn có tính kháng virus, kháng nấm men, kháng khuẩn, chống ung thư và chống viêm.
Chính những điều này đã khiến bưởi trở thành một trong những thực phẩm hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị bệnh cúm.
5. Lợi ích từ quả bưởi: Hỗ trợ chữa bệnh sốt rét
Bưởi hoặc nước ép bưởi đều giàu “quinine” tự nhiên – một chất có lợi trong việc điều trị bệnh sốt rét. Quinine thuộc nhóm chất kiềm và đã được sử dụng từ lâu để điều trị các bệnh như sốt rét, lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp và chứng chuột rút chân vào ban đêm. Quinine không phải là một thành phần dễ tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, do đó bưởi trở thành một loại trái cây bổ dưỡng hiếm hoi chứa nó. Bạn có thể dễ dàng tinh chiết được chiết xuất quinine từ quả bưởi bằng cách đun sôi 1/4 quả bưởi và xay thành bột.
6. Điều trị bệnh sốt
Bột hoặc nước ép quả bưởi có tác dụng giúp người bệnh hồi phục nhanh chóng sau cơn sốt. Đồng thời, nó giúp làm dịu cảm giác nóng rát thường gặp khi cơ thể đạt đến nhiệt độ cao. Bưởi được cho là một “liều thuốc” hữu hiệu trong việc giúp tăng cường hệ miễn dịch, chống lại các cơn cảm lạnh cũng như các bệnh thông thường khác. Nước ép bưởi – khi hòa tan cùng với nước – có thể làm dịu cơn khát nhanh chóng và giúp cơ thể giữ nước lâu hơn. Hầu hết những lợi ích này đều do hàm lượng vitamin C cao trong bưởi mang lại. Vitamin C hoạt động như một hệ thống bảo vệ hệ miễn dịch nói chung, đồng thời giúp cơ thể chống lại cơn sốt.
7. Tác dụng của quả bưởi: Giảm tình trạng mệt mỏi
Bưởi điều trị mệt mỏi hiệu quả, nhờ đó giúp bạn xua tan đi những mệt mỏi do công việc thường ngày. Uống nước bưởi cùng nước chanh theo tỷ lệ 5:5 có thể là một biện pháp không chỉ mang lại sự ngon miệng mà còn giúp cơ thể tươi tỉnh, khỏe khoắn. Thức uống này sẽ giúp thúc đẩy mức năng lượng trong cơ thể tăng vọt nhanh chóng. Nootkatone – một hợp chất cực hiếm và quan trọng trong bưởi, có lẽ là thành phần giá trị nhất trong ngành chiết xuất hương thơm. Ngoài ra, nootkatone còn giúp cải thiện sự chuyển hóa năng lượng trong cơ thể thông qua việc kích hoạt AMPK. Điều này giúp nâng cao sức chịu đựng và mức năng lượng, giúp giảm cân cũng như giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
8. Công dụng của quả bưởi: chữa chứng khó tiêu
Bưởi là loại thực phẩm giúp ích trong việc giải quyết các vấn đề khó tiêu. Nó có tính nhẹ bụng hơn rất nhiều so với các loại thực phẩm khác. Do đó, nó có tác dụng trị chứng khó tiêu ngay lập tức bằng cách làm dịu cơn nóng và kích ứng xuất hiện trong dạ dày. Bưởi cũng giúp cải thiện sự lưu thông của các loại dịch chất tiêu hóa – giúp làm dịu bài tiết của đường ruột đồng thời điều chỉnh hệ bài tiết luôn hoạt động tốt. Những lợi ích này là do sự tồn tại của hàm lượng chất xơ và bột thực vật chứa trong bưởi mang lại. Chúng giúp làm tăng khả năng tích tụ trong đường ruột và điều chỉnh chu kỳ bài tiết của bạn. Ngoài ra, vì những lý do tương tự kể trên, chiết xuất bưởi cũng thường được chọn sử dụng trong y học hiện đại.
Quả bưởi không chỉ thơm ngon mà còn cung cấp cho cơ thể một loạt các chất dinh dưỡng đáng kinh ngạc. Hãy thêm bưởi vào chế độ ăn uống hằng ngày để đạt được các lợi ích sức khỏe lớn nhất nhé!
Miêu tả
Bưởi là loài cây to, cao trung bình khoảng 3–4 m ở tuổi trưởng thành, vỏ thân có màu vàng nhạt, ở những kẽ nứt của thân đôi khi có chảy nhựa. Cây thân gỗ. Cành có gai dài, nhọn. Lá có gan hình mang, lá hình trứng, dài 11–12 cm, rộng 4,5-5,5 cm, hai đầu tù, nguyên, dai, cuống có dìa cánh to. Hoa thuộc loại hoa kép, đếu, mọc thành chùm 6-10 bông và có mùi hương rất dễ chịu. Quả hình cầu to, vỏ dày, màu sắc tùy theo giống. Hoa bưởi có màu trắng nhỏ, thân cây đôi khi chảy nhựa.
Cây bòng thường nhỏ hơn, lá xanh hơn cây bưởi, tuy nhiên chiều cao của cây bòng lại cao hơn trung bình cây bưởi tới 1m.
Trước đây, ở nhiều vùng quê Việt Nam, cây bòng khá phổ biến tuy nhiên tính chất vượt trội hơn của bưởi là trái ngon hơn và thời gian ra quả sớm nên người dân dần chuyển sang trồng bưởi. Ngoài ra, do tình trạng lai tạo cấy ghép nên những đặc điểm sơ khai trở nên khó phân biệt hơn và nhiều người chỉ nhận thấy sự xuất hiện của trái bưởi trên thị trường.
Công dụng phụ
- Lá bưởi thường được dùng nấu với các lá thơm khác để xông chữa cảm cúm, nhức đầu.
- Vỏ quả bưởi chữa ăn uống không tiêu, đau bụng, hoặc để nấu chè bưởi.
- Vỏ hạt bưởi có thể trích lấy pectin làm thuốc cầm máu và dùng như gôm chải tóc.
- Dịch ép múi bưởi làm thuốc chữa tiêu khát, thiếu vitamin C
- Bột than hạt bưởi có thể dùng chữa chốc đầu ở trẻ em.
Bưởi lễ
Bưởi lễ là loại bưởi nhân tạo được ép khuôn từ bưởi năm roi[1], giống bưởi rất ngon xuất xứ từ đồng bằng sông Cửu Long. Quả bưởi có hình dáng đôi bàn tay nâng niu một phần quả giống hình chiếc bình và trên miệng bình đó mọc lên một nhánh bưởi đầy đủ cuống và lá. Nhà tạo mẫu ép khuôn đã gọi bàn tay này là “bàn tay Phật” và bình là “bình thanh tịnh” với mong muốn là bưởi lễ tượng trưng cho niềm tin và thành tâm của con người với đôi bàn tay luôn chắp lại thể hiện sự tôn kính.[2]. Để ép khuôn biến dạng hình tự nhiên của bưởi và tạo mẫu mới, nhà sản xuất đã mất 3 năm đầu tư, nghiên cứu và thử nghiệm, với hầu hết công nghệ, khuôn tạo hình loại bưởi này đều nhập từ Thái Lan[1]
Sâu bệnh
Ở Việt Nam, loài Citripestis sagittiferella là sâu gây đục ruột và vỏ, trong khi loài Prays endocarpa chỉ đục vỏ bưởi[3]
